Astronomowie są zdezorientowani – skąd się to wzięło?

Obiekt międzygwiezdny A11pl3Z wkracza do naszego Układu Słonecznego, wzbudzając niepokój astronomów na całym świecie
Po raz pierwszy od lat na skraju naszego Układu Słonecznego zaobserwowano bezprecedensowe zjawisko: obiekt pochodzący spoza naszego Układu Słonecznego zmierza w kierunku jego wewnętrznych granic. Obiekt o nazwie A11pl3Z został zauważony przez system ostrzegania ATLAS na Hawajach i niemal natychmiast przyciągnął uwagę międzynarodowej społeczności naukowej. Wkrótce potem zarówno NASA, jak i Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) potwierdziły obserwację, oficjalnie uznając odkrycie za fakt.

To, co czyni ten obiekt wyjątkowym, to nie tylko jego pochodzenie, ale także niezwykłe zachowanie. A11pl3Z porusza się z szacowaną prędkością 244 000 kilometrów na godzinę, wielokrotnie szybciej niż typowe komety i asteroidy w naszym Układzie Słonecznym. Prędkość ta – w połączeniu z faktem, że na jego orbitę nie wpływa grawitacja Słońca i ma ona typowy eliptyczny kształt – silnie sugeruje międzygwiezdne pochodzenie. Oznacza to, że A11pl3Z prawdopodobnie pochodzi z innej galaktyki lub z ośrodka międzygwiazdowego między gwiazdami.

Rzadka wizyta z Kosmosu
Jeśli to pochodzenie się potwierdzi, A11pl3Z będzie zaledwie trzecim obiektem międzygwiezdnym zaobserwowanym w historii ludzkości. Pierwszym był słynny ʻOumuamua z 2017 roku — obiekt w kształcie cygara, który wzbudził tak wiele pytań, że niektórzy sugerowali nawet, że może być obcym statkiem kosmicznym. Drugi obiekt międzygwiezdny, 2I/Borisov, został odkryty w 2019 roku i wykazywał więcej podobieństw do klasycznej komety, ale wyraźnie miał orbitę, która pochodzi spoza naszego Układu Słonecznego.
Tym, co natychmiast czyni A11pl3Z przedmiotem intensywnych badań, są jego stosunkowo duże rozmiary: obecnie szacuje się, że obiekt ma do 19 kilometrów szerokości. Dla porównania, ʻOumuamua miał zaledwie około 400 metrów długości. Te znaczne rozmiary ułatwiają szczegółowe obserwacje i zwiększają prawdopodobieństwo zebrania wiarygodnych danych na temat składu, struktury i zachowania obiektu.

Wyjątkowa szansa naukowa
Aktualne prognozy wskazują, że A11pl3Z osiągnie punkt największego zbliżenia do Słońca, znany jako peryhelium, w październiku 2025 roku. To właśnie wtedy obiekt może stać się najbardziej aktywny – na przykład poprzez sublimację zamrożonej materii pod wpływem ciepła słonecznego. Od tego momentu obiekt jednak ponownie przyspieszy i opuści nasz Układ Słoneczny, powracając do rozległej pustki przestrzeni międzygwiezdnej.

Chociaż A11pl3Z nie stanowi zagrożenia dla Ziemi, jego przybycie budzi ogromne poruszenie w społeczności naukowej. Astronomowie, planetolodzy i astrofizycy z całego świata przygotowują się do miesięcy obserwacji. Obiekt jest obecnie monitorowany za pomocą potężnych teleskopów, w tym Obserwatorium Very C. Rubin w Chile, które dopiero niedawno rozpoczęło działalność i zostało zaprojektowane specjalnie do wykrywania szybko poruszających się obiektów na niebie.

Pojawiają się nawet głosy o wysłaniu na Marsa statków kosmicznych lub łazików w celu uzyskania alternatywnych perspektyw, choć praktyczna wykonalność tego zadania jest ograniczona przez prędkość, z jaką porusza się A11pl3Z, oraz krótki czas, w którym jest on wystarczająco blisko nas, aby umożliwić szczegółowe obserwacje.

Czym właściwie jest A11pl3Z?